Διάρκεια: 25 Μαΐου - 23 Σεπτεμβρίου 2012
Parkloods, Park Spoor Noord, Αµβέρσα
Συνέχεια της σηµαντικής συνεργασίας του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης µε άλλα Μουσεία και δεύτερο σταθµό του έργου Pietas του Φλαµανδού καλλιτέχνη Jan Fabre, αποτελεί η οµώνυµη έκθεση που θα πραγµατοποιηθεί στη γενέτειρά του, την Αµβέρσα, από τις 25 Μαΐου έως τις 23 Σεπτεµβρίου. Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο πρόσφατα ανακαινισµένο κτίριο του Parkloods στη βελγική πόλη, µετά από πρωτοβουλία του Δήµου της Αµβέρσας, στο πλαίσιο του προγράµµατος ‘Summer full of contemporary art’, που στόχο έχει την παρουσίαση έργων καταξιωµένων και νεότερων καλλιτεχνών σε σηµεία της πόλης, ενώ η επιµέλεια ανήκει στους Giacinto Di Pietrantonio και Κατερίνα Κοσκινά. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η έκθεση πρωτοπαρουσιάστηκε στη Nuova Scuola Grande di Santa Maria della Misericordia την περίοδο της 54ης Μπιενάλε της Βενετίας σε συµπαραγωγή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΚΜΣΤ) στη Θεσσαλονίκη µε το Μουσείο Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης στο Μπέργκαµο (GAMeC) και το Kunsthistorisches Museum στη Βιέννη, µε τους ίδιους επιµελητές.
Πρόκειται για µια µνηµειακών διαστάσεων εγκατάσταση που αποτελείται από µια γιγάντια πλατφόρµα επενδεδυµένη µε φύλλο χρυσού, γλυπτά σε σχήµα κυψέλης, κατασκευασµένα από κελύφη πραγµατικών σκαραβαίων και πέντε γλυπτά από µάρµαρο Καράρας. Ανάµεσά τους ξεχωρίζει η προκλητική εκδοχή από τον Fabre της Pietà του Μιχαήλ Αγγέλου, που έχει τίτλο Merciful Dream (Pietà V), όπου η εικόνα του Χριστού έχει αντικατασταθεί από την εικόνα του καλλιτέχνη, ενώ τη θέση της Παναγίας έχει αντικαταστήσει, το σύµβολο του θανάτου, ένας ανθρώπινος σκελετός.
Απόσπασµα από το κείµενο της συνεπιµελήτριας της έκθεσης Κατερίνας Κοσκινά στον κατάλογο της έκθεσης στη Βενετία (Απρίλιος 2011):
[…] Ο στόχος του καλλιτέχνη ωστόσο δεν είναι να µεταδώσει ένα βλάσφηµο, ούτε καν ένα προκλητικό µήνυµα: αυτό το έργο µιλάει ως ένα «ένα γλυπτό – performance» που απεικονίζει τα συναισθήµατα της µητέρας που λαχταρά να πάρει τη θέση του νεκρού της γιου, ή ακόµη για τη σχέση που διέπει τη ζωή και το θάνατο, διειληµµένη µέσα από τη θρησκεία και την ορθολογική σκέψη.
Και τα πέντε γλυπτά επαναλαµβάνουν το θέµα της pietà, το οποίο ο Fabre έχει ερµηνεύσει µέσω της συµπόνιας και της συµφιλίωσης. Συναντούµε αναπαραστάσεις οργάνων της ανθρώπινης ανατοµίας και σωµάτων που αναλαµβάνουν τη µορφή και τη δύναµη των συµβόλων του έργου, το οποίο χαρακτηρίζεται από την επίµονη ακρίβεια, τυπική της φλαµανδικής σχολής του Μεσαίωνα, η οποία όµως σχετίζεται και µε το σφρίγος που βρίσκεται σε αφθονία στο γλυπτό του Μιχαήλ Αγγέλου.
Από απεικονιστική άποψη, ο Fabre χρησιµοποιεί τη εικόνα και τη φόρµα του ανθρώπινου εγκεφάλου, ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του λεξιλογίου του, που έχει χρησιµοποιηθεί και σε άλλες εκθέσεις του στο παρελθόν, εκ των οποίων κάποιες συνέπιπταν µε την Μπιενάλε της Βενετίας. Όπως το 2007, µε την Ανθρωπολογία ενός πλανήτη και το 2009 µε την έκθεση From the Feet to the Brain, αυτό το όργανο – το οποίο είναι τοποθετηµένο ανατοµικά στον ανώτερη περιοχή του ανθρώπινου σώµατος – παίζει ένα κεντρικό ρόλο και στη συµµετοχή του 2011, Pietàs.
Και τα πέντε γλυπτά είναι τοποθετηµένα σε ένα µεγάλο επιχρυσωµένο βάθρο, στο οποίο οι επισκέπτες επιτρέπεται να ανεβούν -µόλις φορέσουν τις παντόφλες που υπάρχουν σε 8 σηµεία στα πλάγια – για να αρχίσει η ιερή τελετουργία της περιήγησης και της θέασης του έργου.
Αφού οι επισκέπτες εισέλθουν σε αυτό το χώρο – σκηνή, µπαίνουν στο ρόλο ηθοποιών ανάµεσα στα πέντε λευκά γλυπτά, των οποίων το επανερχόµενο θέµα «ζωή – θάνατος-ανάσταση» σχετίζεται µε εκείνο της αιώνιας µεταµόρφωσης. Για να διευκολύνει τη διαδραστικότητα, ο Fabre τοποθέτησε δέκα φωλιές -µία για κάθε κολώνα-που είναι καλυµµένες από κελύφη σκαραβαίων, που συµβολίζουν τη µεταµόρφωση και την αθανασία και θεωρούνταν ιερά στην Αρχαία Αίγυπτο.
Πρόκειται για ένα έργο που συνιστά απόπειρα µύησης, στο οποίο συναντάµε ορισµένα σύµβολα – ορόσηµα (τα τέσσερα γλυπτά των εγκεφάλων που λειτουργούν ως βάση-κόσµος-σύµπαν για πολλούς νατουραλιστικούς – χριστολογικούς συµβολισµούς), ένα µονοπάτι που καταλήγει στη θέα της νέο-µικελαγγελικής Pietà.
Επιλέγοντας άλλη µια φορά την παραδοσιακή τεχνική (µαρµαρογλυπτική), ο Fabre συνεχίζει την αδιάκοπη αναζήτηση για την αυθεντικότητα της τέχνης, µε την οποία αποκαλύπτει το ιδανικό του όραµα συµβολικής ζωής, αποκαλύπτοντας, πιο ξεκάθαρα από ποτέ, τον σκοπίµως επιλεγµένο καλλιτεχνικό του αναχρονισµό που καθορίζει όµως και την πρωτοτυπία του.
Ο Jan Fabre κινούταν πάντα σε σκοτεινές περιοχές, που κατοικούνταν από εξαφανισµένα πλάσµατα, στην περιοχή της γνώσης που πάντα σβήνονταν ή βρισκόταν στο περιθώριο, αλλά τα έργα του λειτουργούν αρχετυπικά ως προσωποποιήσεις του ρίσκου, της απειλής, της απώλειας και της µοναξιάς του καλλιτέχνη στη ζωή και στο θάνατο: µια ανεξερεύνητη εσωτερική πηγή, γεµάτη από όνειρα και οράµατα, στα οποία µπορεί κανείς να βρει καταφύγιο. […]
Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο.
Πρόκειται για µια µνηµειακών διαστάσεων εγκατάσταση που αποτελείται από µια γιγάντια πλατφόρµα επενδεδυµένη µε φύλλο χρυσού, γλυπτά σε σχήµα κυψέλης, κατασκευασµένα από κελύφη πραγµατικών σκαραβαίων και πέντε γλυπτά από µάρµαρο Καράρας. Ανάµεσά τους ξεχωρίζει η προκλητική εκδοχή από τον Fabre της Pietà του Μιχαήλ Αγγέλου, που έχει τίτλο Merciful Dream (Pietà V), όπου η εικόνα του Χριστού έχει αντικατασταθεί από την εικόνα του καλλιτέχνη, ενώ τη θέση της Παναγίας έχει αντικαταστήσει, το σύµβολο του θανάτου, ένας ανθρώπινος σκελετός.
Απόσπασµα από το κείµενο της συνεπιµελήτριας της έκθεσης Κατερίνας Κοσκινά στον κατάλογο της έκθεσης στη Βενετία (Απρίλιος 2011):
[…] Ο στόχος του καλλιτέχνη ωστόσο δεν είναι να µεταδώσει ένα βλάσφηµο, ούτε καν ένα προκλητικό µήνυµα: αυτό το έργο µιλάει ως ένα «ένα γλυπτό – performance» που απεικονίζει τα συναισθήµατα της µητέρας που λαχταρά να πάρει τη θέση του νεκρού της γιου, ή ακόµη για τη σχέση που διέπει τη ζωή και το θάνατο, διειληµµένη µέσα από τη θρησκεία και την ορθολογική σκέψη.
Και τα πέντε γλυπτά επαναλαµβάνουν το θέµα της pietà, το οποίο ο Fabre έχει ερµηνεύσει µέσω της συµπόνιας και της συµφιλίωσης. Συναντούµε αναπαραστάσεις οργάνων της ανθρώπινης ανατοµίας και σωµάτων που αναλαµβάνουν τη µορφή και τη δύναµη των συµβόλων του έργου, το οποίο χαρακτηρίζεται από την επίµονη ακρίβεια, τυπική της φλαµανδικής σχολής του Μεσαίωνα, η οποία όµως σχετίζεται και µε το σφρίγος που βρίσκεται σε αφθονία στο γλυπτό του Μιχαήλ Αγγέλου.
Από απεικονιστική άποψη, ο Fabre χρησιµοποιεί τη εικόνα και τη φόρµα του ανθρώπινου εγκεφάλου, ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του λεξιλογίου του, που έχει χρησιµοποιηθεί και σε άλλες εκθέσεις του στο παρελθόν, εκ των οποίων κάποιες συνέπιπταν µε την Μπιενάλε της Βενετίας. Όπως το 2007, µε την Ανθρωπολογία ενός πλανήτη και το 2009 µε την έκθεση From the Feet to the Brain, αυτό το όργανο – το οποίο είναι τοποθετηµένο ανατοµικά στον ανώτερη περιοχή του ανθρώπινου σώµατος – παίζει ένα κεντρικό ρόλο και στη συµµετοχή του 2011, Pietàs.
Και τα πέντε γλυπτά είναι τοποθετηµένα σε ένα µεγάλο επιχρυσωµένο βάθρο, στο οποίο οι επισκέπτες επιτρέπεται να ανεβούν -µόλις φορέσουν τις παντόφλες που υπάρχουν σε 8 σηµεία στα πλάγια – για να αρχίσει η ιερή τελετουργία της περιήγησης και της θέασης του έργου.
Αφού οι επισκέπτες εισέλθουν σε αυτό το χώρο – σκηνή, µπαίνουν στο ρόλο ηθοποιών ανάµεσα στα πέντε λευκά γλυπτά, των οποίων το επανερχόµενο θέµα «ζωή – θάνατος-ανάσταση» σχετίζεται µε εκείνο της αιώνιας µεταµόρφωσης. Για να διευκολύνει τη διαδραστικότητα, ο Fabre τοποθέτησε δέκα φωλιές -µία για κάθε κολώνα-που είναι καλυµµένες από κελύφη σκαραβαίων, που συµβολίζουν τη µεταµόρφωση και την αθανασία και θεωρούνταν ιερά στην Αρχαία Αίγυπτο.
Πρόκειται για ένα έργο που συνιστά απόπειρα µύησης, στο οποίο συναντάµε ορισµένα σύµβολα – ορόσηµα (τα τέσσερα γλυπτά των εγκεφάλων που λειτουργούν ως βάση-κόσµος-σύµπαν για πολλούς νατουραλιστικούς – χριστολογικούς συµβολισµούς), ένα µονοπάτι που καταλήγει στη θέα της νέο-µικελαγγελικής Pietà.
Επιλέγοντας άλλη µια φορά την παραδοσιακή τεχνική (µαρµαρογλυπτική), ο Fabre συνεχίζει την αδιάκοπη αναζήτηση για την αυθεντικότητα της τέχνης, µε την οποία αποκαλύπτει το ιδανικό του όραµα συµβολικής ζωής, αποκαλύπτοντας, πιο ξεκάθαρα από ποτέ, τον σκοπίµως επιλεγµένο καλλιτεχνικό του αναχρονισµό που καθορίζει όµως και την πρωτοτυπία του.
Ο Jan Fabre κινούταν πάντα σε σκοτεινές περιοχές, που κατοικούνταν από εξαφανισµένα πλάσµατα, στην περιοχή της γνώσης που πάντα σβήνονταν ή βρισκόταν στο περιθώριο, αλλά τα έργα του λειτουργούν αρχετυπικά ως προσωποποιήσεις του ρίσκου, της απειλής, της απώλειας και της µοναξιάς του καλλιτέχνη στη ζωή και στο θάνατο: µια ανεξερεύνητη εσωτερική πηγή, γεµάτη από όνειρα και οράµατα, στα οποία µπορεί κανείς να βρει καταφύγιο. […]
Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο.