adgallery

ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΖΩΙΔΟΥ

10.03.11 - 07.05.11

Χωρίς τίτλο, 2010, λάδι σε καμβά, 30 X 40 εκ.










 

Στη ζωγραφική της Μαρίας Πολυζωίδου οι μορφές διακρίνονται ασαφώς σαν να αναδύονται μέσα από την ομίχλη, σαν να τις έχει καταγράψει μια παλιά ταινία που έχει φθαρεί και ό,τι είχε κάποτε όγκο, χρώμα, περίγραμμα να έχει πια απομείνει ένα ξεθωριασμένο ίχνος της μνήμης και της ιστορίας. Είναι ενδεικτικό πως σε πολλά έργα αχνοφαίνονται σημεία κάποιας πολεμικής εικονογραφίας ή υπομνήσεις ασύλου και εγκλεισμού: αδιόρατες φτερούγες αεροπλάνων και κουκίδες στον ουρανό σαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών, ερείπια μια ερημωμένης πόλης ή, πάλι, ένα στενό σιδερένιο κρεβάτι με μια σκιά που πασχίζει να κρυφτεί ή να απελευθερωθεί. Συνθήκες δηλαδή όπου το υποκείμενο χάνει την πολιτική του υπόσταση, στερείται την ταυτότητά του και η ατομικότητά του, όπως και το σώμα του, ο όγκος του, το χρώμα του, το περίγραμμά του, είναι σχεδόν αδύνατο να αποτιμηθούν.
 
Η θεματολογία όμως αυτή της απογυμνωμένης συνείδησης, μιας αδήλωτης αγωνίας και καταστροφής, μόνον δευτερεύουσα σημασία έχει και για αυτό δεν γίνεται άλλωστε ποτέ ρητή. Ο πυρήνας του έργου βρίσκεται στη διαδικασία κατασκευής της εικόνας. Πρόκειται ως επί το πλείστον για αρχειακό υλικό αντλημένο από το youtube, το οποίο η ζωγράφος απομονώνει και επανεπεξεργάζεται ζωγραφικά. Τα έργα αποτυπώνουν τα σημάδια αυτής της καταγωγής, τις χαρακιές και τα κενά, φερ’ειπείν, του παλιού φιλμ, ενώ ταυτόχρονα συσκοτίζουν και αλλοιώνουν την αρχική εικόνα, σαν να ήταν η φθορά η βασική, αν όχι η μοναδική μας σχέση με την πραγματικότητα. Με τον τρόπο αυτό, δεν είναι η απεικόνιση που θέτει τα ζητήματα της μνήμης, της εξαΰλωσης του σώματος, της στέρησης της υποκειμενικότητας αλλά ο ίδιος ο μηχανισμός της ζωγραφικής πράξης. Τι άλλο εξάλλου μπορούμε έτσι κι αλλιώς να πούμε και να δείξουμε παρά ίχνη, φαντάσματα, σκιές που σαλεύουν πίσω από μια κουρτίνα: την αναπαράσταση. Από την άποψη αυτή η ζωγραφική της Πολυζωίδου αρθρώνεται σαν μια γλώσσα που αναμετριέται,  όπως λέει ο Πιερ Κλοσοφσκί με τη δεισιδαιμονία του ρεαλισμού: «Τελικά, η δεισιδαιμονία του "ρεαλισμού" ή του "νατουραλισμού" δεν ήταν τίποτε άλλο παρά το "παραλήρημα της ερμηνείας" μιας ολόκληρης εποχής. Η επιταγή να αναπαραστήσουμε "αντικειμενικά" τη "φύση" -η ανάγκη να επιμείνουμε στην επαφή του σώματος με τα αντικείμενα, στην αντίσταση που του προβάλλουν τα άλλα σώματα- όλα αυτά χαρακτηρίζουν μια εμμονική φαντασίωση του μοντερνισμού. Το ομοίωμα προσομοιώνει επιτυχώς τον ψυχαναγκασμό της φαντασίωσης, υπερβάλλοντας τα στερεοτυπικά της σχήματα».
 
Μολονότι η ζωγραφική της Πολυζωίδου δημιουργεί καινούργιες, αυτόνομες εικόνες, η πρωτογενής πηγή τους είναι πάντα παρούσα, εμπλουτίζοντας και υπονομεύοντας την αυτοτέλειά τους. Κάθε έργο, έτσι, είναι μια σπείρα από φωνές που ακούγονται ταυτόχρονα δημιουργώντας άλλοτε θόρυβο άλλοτε βαριά σιωπή. Επεμβαίνοντας εξάλλου στην πρωτογενή πηγή, καταγράφοντας τη φθορά της, την ασάφεια και την πολυσημία της, η Πολυζωίδου δηλώνει τη θέση της απέναντι στην αρχική εικόνα και με τον τρόπο αυτό εγγράφει τον εαυτό της στο έργο, σαν να ζωγραφίζει ταυτόχρονα και το δικό της επισφαλές σημείο θέασης: η βεβαιότητά της για το ζωγραφικό μηχανισμό είναι την ίδια στιγμή αβεβαιότητα για τη διαχείριση της μνήμης, η αλλοίωση των σωμάτων και των μορφών είναι αναστοχασμός απέναντι  στη δική της υποκειμενικότητα, «που δεν είναι εδώ κι ωστόσο δεν είναι αλλού». Η εικονογραφία της Πολυζωίδου ανήκει σε έναν απροσδιόριστο χρόνο του παρελθόντος μέσα στον οποίο θα μπορούσε να συμβεί μια πράξη η οποία δεν συμβαίνει ποτέ. Το παρελθόν της ιστορίας είναι το παρόν της ζωγραφικής πράξης. Και οι μορφές που αναδύονται φασματικές από τα έργα της, οι δυσοίωνες σκιές, τα ασαφή περιγράμματα, ανήκουν σε νεκρούς που δεν έχουν πεθάνει ποτέ.
 

 Θεόφιλος Τραμπούλης 




image gallery